Czym jest bank?

Według ustawy bank jest jednostką organizacyjną, która ma osobowość prawną. Banki tworzone są zgodnie z przepisami ustaw i działają na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.

Polski system bankowy.

Polski system bankowy  tworzą wszystkie banki, które działają w naszym kraju i  dwie instytucje finansowe:

• bank centralny,
• banki komercyjne
• banki spółdzielcze
• Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) – sprawuje nadzór nad całym rynkiem finansowym
• Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG) – instytucja gwarantująca zwrot zgromadzonych w bankach depozytów, w przypadku upadłości któregoś z banków.

Bank Centralny

Najważniejszą rolę w polskim systemie bankowym odgrywa bank centralny, czyli Narodowy Bank Polski (NBP). Głównym celem Narodowego Banku Polskiego jest zapewnienie stabilności systemu finansowego w kraju i na rynku światowym.

Polityka pieniężna banku centralnego jest opracowywana przez Radę Polityki Pieniężnej, a utrzymanie stabilności finansowej kraju polega na dbaniu, o to aby wielkość podaży pieniądza odpowiadała potrzebom gospodarki narodowej.  Zgodnie z art. 227 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 6 ustawy o Narodowym Banku Polskim Rada Polityki Pieniężnej jest  organem NBP i do jej zadań należą:

• ustalanie wysokości stóp procentowych
• ustalanie corocznych założeń polityki pieniężnej i przedkładanie ich do wiadomości Sejmu;
• zatwierdzanie planów finansowych NBP i sporządzanie sprawozdań z działalności NBP;
• ustalanie zasad operacji otwartego rynku.

Zadania Rady Polityki Pieniężnej:

Ustalania wysokości stóp procentowych

Stopy procentowe określają procentowo cenę za  jaką NBP udziela kredytu bankom, co oznacza że stopy procentowe definiują cenę pieniądza, jaką kredytobiorca musi zapłacić za jego pozyskanie.  Rada Polityki Pieniężnej poprzez podniesienie wartości stóp procentowych zmniejsza podaż pieniądza, co prowadzi np. do wzrostu oprocentowania kredytów udzielanych osobom fizycznym i firmom, natomiast obniżenie wartości stóp procentowych zwiększa podaż pieniądza.

Podstawowe stopy procentowe NBP

Stopa procentowa – jest to cena pieniądza jaką trzeba zapłacić za jego pożyczenie.

Stopy procentowe w Polsce mogą przybierać kilka form.

• Stopa referencyjna to minimalna cena, po jakiej bank organizuje operacje otwartego rynku na rynku międzybankowym. Dotyczy transakcji kupna i sprzedaży krótkoterminowych papierów wartościowych. Wartość stopy referencyjnej wpływa na wysokość oprocentowania pożyczek na krajowym rynku międzybankowym (WIBOR), a co ma  wpływ na raty kredytów i pożyczek.
• Stopa lombardowa określa cenę, po której NBP udziela pożyczek bankom komercyjnym pod zastaw papierów wartościowych. Jest ona jest podstawą do wyliczania maksymalnego oprocentowania kredytów i pożyczek.
• Stopa depozytowa określa oprocentowanie jednodniowych depozytów składanych przez banki komercyjne w banku centralnym. Im wyższy jej poziom stopy depozytowej, tym wyższa rentowność depozytów w bankach komercyjnych.
• Stopa redyskontowa weksli pozwala wyliczyć cenę, po której bank centralny kupuje weksle od banków komercyjnych.
• Stopa dyskontowa weksli nalicza się, kiedy bank centralny przyjmuje od banków komercyjnych dyskontowane wcześniej weksle.

Operacje otwartego rynku

Operacje otwartego rynku mają na celu regulowanie ilości pieniądza w obiegu i polegają one na sprzedaży lub zakupie papierów wartościowych oraz emisji 7-dniowych bonów pieniężnych NBP emitowanych na własny rachunek przez bank centralny.

Sprzedaż papierów wartościowych przez Narodowy Bank Polski prowadzi do zmniejszenia ilości pieniądza w obiegu, co powoduje spadek jego podaży, natomiast skup papierów wartościowych zwiększa podaż pieniądza na rynku.

Zmiany stopy rezerwy obowiązkowej

Zmiany stopy rezerwy obowiązkowej definiują procentową część wkładów, które banki muszą trzymać w banku centralnym. Bank centralny poprzez zwiększenie stopy rezerwy obowiązkowej, zmniejsza ilość pieniędzy,  jaką inne banki mogą przeznaczyć na udzielanie kredytów i pożyczek. Takie działanie powoduje zmniejszenie podaży pieniądza na rynku.

Banki komercyjne

Banki komercyjne to instytucje finansowe, których celem jest osiąganie jak największych zysków z przeprowadzonych operacji finansowych.

Do zadań banków komercyjnych należą:

• gromadzenie środków pieniężnych,
• udzielenie kredytów i pożyczek,
• dokonywanie rozliczeń pieniężnych w obrocie krajowym i zagranicznym,

Banki spółdzielcze

Banki spółdzielcze to banki, których właścicielami są spółdzielcy. Są to spółdzielnie, które prowadzą działalność bankową, a podstawą prawną ich organizacji jest prawo spółdzielcze z 16 września 1982 r. oraz ustawa z 7 grudnia 2000. Głównym założeniem banków spółdzielczych jest zaspokojenie potrzeb członków banku i ułatwienie im między innymi dostępu do kredytów. W praktyce banki spółdzielcze świadczą usługi dla wszystkich klientów.

Podział banków ze względu na działalność dominującą:

Banki uniwersalne – wykonują wszystkie podstawowe czynności bankowe

Banki wyspecjalizowane:

• banki hipoteczne – wyspecjalizowane w udzielaniu kredytów hipotecznych
• banki inwestycyjne – wyspecjalizowane w finansowaniu inwestycji długoterminowych
• banki depozytowe – wyspecjalizowane w przyjmowaniu wkładów pieniężnych
• banki samochodowe – wyspecjalizowane w udzielaniu kredytów na zakup samochodów